Dünyanın öbür ucundaki ufacık ve izole Yeni Zelanda’da çalışmak ne kadar mantıklı?
Bizce bu sorunun cevabı evet.
HSBC tarafından hazırlanan Expat Country Guides uluslararası araştırmasına göre, Yeni Zelanda’da çalışmak, elverişli çalışma koşulları açısından en iyi üç ülkeden biri.
Siz de belki çalışmak amacıyla Yeni Zelanda’yı ciddi ciddi değerlendiriyorsunuz. Belki sadece merak gidermek amacıyla araştırmalar yapıyorsunuz, belki de teklif aldınız ve gitmeye hazırlanıyorsunuz.
Biz de size bu noktada araştırmalarımızı ve tecrübelerimizi aktarmak amacıyla bu yazıyı hazırladık. Yazımızda iş arama sürecinden beklentilere; yaşam maliyetlerinden vize sürecine kadar pek çok noktaya dokunduğumuz uzun ve kapsamlı bir içerik bulacaksınız.
Öncelikle belirtelim; yazımız Yeni Zelanda´da çalışmak amaçlı iş arayan veya aramayı düşünenler için rehber niteliğindedir. Turistik amaçla Yeni Zelanda’yı ziyaret etmek isteyen, ülke hakkında genel bilgi arayan veya uluslarası ilişkiler ve politika eksenli bir paylaşım okumak isteyenler için pek faydası olmayacaktır.
Yazının ilgilendiğiniz kısımlarını aşağıdaki linklerden inceleyebilirsiniz:
1) Yeni Zelanda’da İş Arama ve Sektörler
Yeni Zelanda Çalışma Bakanlığı 2028 yılına kadar ülkede çalışan sayısının her yıl ortalama 40.000 kişi artmasını bekliyor. Bu kişilerin çoğunluğunu ise yurtdışından Yeni Zelanda’ya gelenler oluşturacak. Dolayısıyla ülkede özellikle aranan kalitede çalışanlar için fırsatlar mevcut. Önümüzdeki yıllarda da oluşmaya devam edecek.
Bu fırsatların size hitap edip etmediğini kontrol edebileceğiniz ilk nokta Yeni Zelanda Skills Shortages listesini. Adının ifade ettiği üzere bu liste, bakanlık tarafından ülkede bu işi yapabilecek kalitede ve sayıda yeterince Yeni Zelandalı olmaması üzerine şirketlere yurtdışından çalışan alabilmeleri için izin verilen mesleklerden oluşuyor.
Bu meslekler Uzun Dönemli Nitelik Eksikliği Listesi (LTSSL) veya Bölgesel Nitelik Eksikliği (RSSL) içerisindedir. Buna göre alınabilecek vize çeşidi değişiyor ancak ilgili detaylara yazının vize kısmında zaten değineceğiz.
Yeni Zelanda’da çalışmak için kendinize bir işveren bulup aldığınız iş teklifi üzerine de vize prosedürlerini başlatabileceğiniz gibi, nitelikli göçmen olarak vizenizi alıp iş arama sürecinizi Yeni Zelanda’ya geldikten sonra da devam ettirebilirsiniz.
Ülkede İnşaat, Mühendislik, Finans, Sağlık, IT, Turizm, Bilim ve Ticaret gibi inanılmaz geniş meslek alanları uzun yıllardır uzun dönemli eksiklik listesinde yer alıyor. Bunların çoğuna ek olarak Tarım ve Eğitim alanları ise bölgesel eksiklik listesinde.
Eğer çalışmak istediğiniz alan bu listelerin herhangi birisinde yer almıyorsa bile yine de kendinize bir işveren bulabilirsiniz. Veya nitelikli göçmen kıstasına uyuyorsanız Yeni Zelanda çalışma vizesi alabilirsiniz.
Yeni Zelanda’da çalışmak için önereceğimiz ilk yol tabii ki geleneksel iş arama siteleri. Yeni Zelanda’da çalışmaya başlayan insanların %30’u yeni işlerini bu şekilde buluyor. Bölgesel olarak iş ilanlarının listelendiği sitelerden aramanızı başlatabilirsiniz. Linkedin ilanlarına da bakmanız gerektiğini ise muhtemelen söylemeye bile gerek yok. İlanları inceleyebileceğiniz diğer bazı siteler ise workingin-newzealand, workhere, trademe ve seek. Çalışma bakanlığına ait web sitesinden ise iş ilanlarıyla beraber işe alım şirketleriyle ilgili bilgilere de ulaşabilirsiniz.
Yeni Zelanda’da çalışmak için en popüler sektörler ise IT ile beraber özellikle son dönemde Sağlık, Eğitim ve İnşaat sektörleri.
2) Vize Prosedürleri
Yeni Zelanda’da çalışmak için günün sonunda alabileceğiniz çeşitli tipte vizeler var. Ancak çok büyük bir olasılıkla almanız gereken vize Nitelikli Göçmen Kategorisi Çalışan Vizesi (Skilled Migrant Category Resident Visa) olacak. Öncelikle bu çalışma vizesi çeşidini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Sonrasında ise alabileceğiniz diğer çalışma vizesi çeşitlerinden kısaca bahsedeceğiz.
Yeni Zelanda’da çalışmak için alınabilecek en çekici vize çeşidi Skilled Migrant Category Work Visa olarak göze çarpıyor. Ülkede sınırsız süreli ikamet etme olacağı veren bu vize 55 yaş altı kişiler için uygun. Partnerinizi ve 24 yaş altı çocuklarınızı da bu vizeye dahil edebiliyorsunuz. Bu vize için öncelikle Expression of Interest (EOI) (Niyet Beyanı) formu iletmeniz gerekiyor. Bu form ile yaş, meslek, tecrübe gibi belirli kriterler üzerinden puanınızı belirliyorlar. Sonrasında, eğer puanınız 160 ve üzeri ise ve ilk aşamayı geçerseniz oturum izni için başvurmanız gerekecek. Bu işlemi havuzda biriken EOI’ler için iki haftada bir tekrarlıyorlar. Oturum izni için başvurduktan sonra ise işlem süresi aşağı yukarı 4 ayı buluyor. Başvurmak için iş teklifi almış olmanız gerekmiyor. Bu vize aynı zamanda da sınırsız süreli ikamet hakkı verdiği. Dolayısıyla oldukça avantajlı bir vize çeşidi olduğunu söyleyebiliriz.
Başvurabileceğiniz diğer vize çeşitleri ise aşağıdaki şekilde:
Global Impact Permanent Resident Visa; girişimci, yatırımcı ve değişim öncüsü ve global problemler üzerine çalışanlara sağlanan bir vize çeşidi. En büyük ön koşulu ise Edmund Hillary Cemiyeti‘ne kabul edilmek. Tanınmış bir girişimci, melek yatırımcı, sermaye sahibi değilseniz veya çok güçlü bir projeniz yoksa kabul edilmenizin biraz zor olabileceğini not olarak ekleyelim.
18-30 yaş arası için 1 yıl süreyle geçerli olan Working Holiday Visa ise bir süredir pandemi sebebiyle uygulanmıyor. Güncel bilgi için kontrol etmenizi tavsiye ederiz.
Yeni Zelanda’da çalışmak için bir şirketten teklif aldıysanız Essential Skills Work Visa sizin için uygun olabilir. İşveren, maksimum 3 yıllık verilebilen bu vize çeşidi için uygun bir Yeni Zelandalı aday olmadığını ispatlamak zorunda.
Long Term Skilled Shortages Work Visa‘nın Essential Skills Work Visa’dan farkları ise maksimum 30 aylık olması, iş teklifi aldığınız mesleğin Long Term Skilled Shortages List içerisinde yer almasının gerekmesi ve işverenin bu iş için uygun Yeni Zelandalı aday bulamadığını ispatlamak zorunda olmamasıdır.
3) Yeni Zelanda’da Hayat
Yeni Zelanda’da çalışmak biraz değişik bir deneyim olabilir. Ancak çalışma ortamı ve yaşam tarzı ile oldukça tercih edilesi yönleri var.
Yazının bu kısmında da ülkedeki yaşamı biraz daha netleştirmeye çalışacağız.
Genel Bilgiler
Avustralya’nın 2000 km doğusunda ve Türkiye’nin 1 aktarmalı uçak yolculuğu ile yaklaşık 25-30 saat uzağında olan Yeni Zelanda 700 civarı adadan oluşuyor. Ana parçaları ise büyük kuzey ve güney adaları.
Başkenti Wellington, en kalabalık şehri ise yaklaşık 1.5 Milyon sakini ile Auckland. Ülkenin toplam nüfusu ise 5 Milyon civarı.
Yeni Zelanda, İngiltere veya Japonya kadar büyük bir yüzölçümüne ve bu ülkelerin batılı yaşam olanaklarına sahip. Ancak bu ülkelerin onda birinden bile daha az bir nüfusa sahip. Dolayısıyla hava kirliliği, kalabalık, trafik gibi olumsuzluklar yerini daha az kirletilmiş ve bozulmuş bir yaşam alanına ve doğaya bırakmış.
Yazının girişinde bahsettiğimiz Expat Country Guides araştırmasına göre Yeni Zelanda yaşam kalitesi olarak en yüksek skora sahip. İş yaşam dengesi skorunda ise 6. sırada yer alıyor. Yeni Zelanda’da çalışmak ve yaşamak için gelenlerin %77’si kendi ülkelerinden daha yüksek standartlarda yaşadığını belirtiyor.
Yeni Zelanda aynı zamanda 2017 Global Peace Index‘e göre İzlanda’dan sonra en güvenli ülkesi olarak belirtiliyor. Bu ülkede, yanı başındaki komşusu Avustralya’dan alışkın olduğumuz tehlikeli hayvanlar ve iklim bile yerini yumuşak ve zararsız bir doğaya bırakmış durumda.
Burada yaşayanların pek çoğu, hangi ırka mensup olursa olsun, uzun yıllar boyunca en ufak bir ırkçılığa dahi maruz kalmadığını belirtiyor. Aynı şekilde Türklere bakış açısı da Avrupa’dan ve hatta Avustralya’dan bile çok daha olumlu.
Yeni Zelanda’da çalışmak için gelenlere karşı hoşgörü oldukça yüksek. Gelenlerin %94’ü Yeni Zelandalıları (Kiwiler) arkadaş canlısı buluyor. Bu araştırma aynı şekilde Yeni Zelanda’ya yerleşme ve alışma döneminin diğer ülkelere kıyasla daha kolay geçtiğini vurguluyor.
Adanın yerlisi Maori’lerin kültürel mirası hem kanunlarla hem de günlük hayattaki uygulamalarıyla korunmaya çalışılıyor. Maori dilinden pek çok sözcük günlük hayatta kullanılmaya devam ediliyor. Örneğin “Kia Ora” selamlaşma için çok yaygın kullanılan bir kelime öbeği.
Yeni Zelanda’da çalışmak ve yaşamak genellikle olumlu ve keyifli bir deneyim. Ancak olumsuz yanları da yok değil. Büyük şehir yaşantısına alışmışsanız ve keyif alıyorsanız Auckland ve Wellington gibi şehirlerde bile bir İstanbul, Berlin, Londra veya New York havası bulamayacaksınız. Ülke o kadar hareketli, kültürel ve sanatsal etkinliklere doymuş bir yaşam tarzı sunmuyor.
Aynı zamanda kazanılabilecek para, çalışılabilecek şirketlerin büyüklüğü ve sunduğu kariyer olanakları ve ülke çapındaki iş havuzu ABD, Avustralya ve AB ülkeleri ile kıyaslanamayacak kadar az.
İklim
Yeni Zelanda iklimi genellikle yağışlı ve ılıman. Bununla beraber adanın kuzey ve güney uçlarına doğru birbirinden biraz farklılaşıyor. Kuzeydeki en uçta yazın subtropikal bir hava varken ülkenin en güney ucu kışın -10 °C’leri deneyimliyor.
Buna rağmen, ülkenin geneli deniz kıyısına yakın olduğu için yıl boyunca ılıman bir iklime sahip.
Ülke güney yarımkürede yer aldığı için en sıcak aylar Ocak ve Şubat iken en soğuk ay ise Temmuz. Yine ülkenin genelinde ortalama gün ışığı alma süresi senede 2000 saat civarı. Karşılaştırma yapmak isterseniz bu süre İzmir için 2800, Trabzon için 1600 saat. Bay of Plenty, Hawke’s Bay ve Nelson/Marlborough bölgeleri 2350 saat ile Yeni Zelanda’nın diğer kısımlarından biraz daha güneşli.
Yeni Zelanda’da bol bol ve yıl boyunca devam eden yağış göreceksiniz. Bu yağış kuzeyde Central Plateau ve güneyde Güney Alpleri bölgelerinde kışın kar yağışı şeklinde iken geri kalan yerler için genellikle yağmur.
Ortalama sıcaklıklar kışın 12-16 °C iken yazın 20-25 °C arası. Ülkede kaydedilmiş en yüksek hava sıcaklığı 42 °C, en düşük ise -22 °C.
Ülkemizde de zaman zaman gördüğümüz ani hava değişiklikleri Yeni Zelanda iklimi için de geçerli.
Barınma
Yeni Zelanda’da kiralık ev için tercih tamamen size ait. İster şehir içinde bir yer arıyor olun, ister doğanın içinde; isterseniz hem şehre hem doğaya yakın bahçeli bir evi işinize de çok da uzak olmayan bir mesafede bulabilirsiniz.
Geleneksel evlerin çoğu eski, ahşap veya eski tip tuğla ile yapılmış, yalıtımı düşük ve bakımsız. Bu evlerde aynı zamanda merkezi ısıtma da mevcut değil. Dolayısıyla normalde aşırı soğuk olmayan havalarda bile evlerin içinde montla dolaşmak zorunda kalabilirsiniz. Burada geçireceğiniz ilk kış sizin için biraz değişik bir deneyim olabilir. Evlerde genellikle Ufo tarzı ısıtıcılar, sadece 1-2 oda için kullanılıyor. Kiralamayı düşündüğünüz evlerin güneş alma durumuna, cephesine (güney yarımkürede olduğu için kuzeye bakan cepheler daha sıcak olacaktır) ve izolasyon seviyesine dikkat etmenizi tavsiye ederiz.
Ancak şehirleşme ile beraber modern ve gerekli ısıtmaya ve yalıtıma sahip binaların sayısı da son yıllarda artmış durumda.
Bu yazıda genel olarak Yeni Zelanda’nın tamamı için barınma ile ilgili kritik ve dikkat edilmesi gereken noktaları sıralayacağız. Auckland özelinde ise semt ve mahalle önerilerimiz de olacak.
Eğitim konusunda okul seçimlerine de daha detaylı değineceğiz. Ancak beğendiğiniz okulun bölgesinde (Enrollment Zone) yer alan bir ev tuttuğunuz zaman bu okulda çocuğunuz için bir yer ayırmayı da garanti ediyorlar.
Ülkede toplu taşıma pek başarılı sayılmaz. Dolayısıyla evin bulunduğu bölgeden sizin için kritik olan lokasyonlara ulaşımı nasıl sağlayabileceğinizi de mutlaka göz önünde bulundurmalısınız.
Yeni Zelanda’da Kiralık Ev Bulmak
Yeni Zelanda’da kiralık evler için fiyatlar, aylık veya yıllık yerine haftalık olarak belirleniyor.
Ev fiyatlarını, piyasayı, semtlerdeki ev tiplerini ve uygunlukları kontrol edebileceğiniz en mantıklı yer TradeMe web sitesi.
Ev kiralarken mutlaka sözleşme imzalamanız gerekecek. Bu sözleşme için ise iki opsiyon bulunuyor: Sabit vadeli ve periyodik sözleşme. Sabit vadeli olanda belirtilen süre kadar evi kiralayabiliyorsunuz. Ancak bu opsiyon için sözleşmeyi erkenden sonlandırmak ancak ev sahibini de ikna etmenizle mümkün. Yoksa belirtilen süre için kiralama ücretinin tamamını ödemek zorunda kalabilirsiniz. Periyodik kiralama sözleşmesi ise, belirli bir sona erme tarihi yok. Aynı zamanda belirli bir süre önceden haber vererek sonlandırabilirsiniz. Dolayısıyla imzalamak için daha mantıklı olan sözleşme türü.
Ev kiralama ücretleri doğal olarak evin konumunun şehir merkezi ve kırsal kesimde olmasıyla değişiyor. Bununla beraber ülke genelinde ortalama 1+1 ve 2+1’ler için $400, 3+1 ve 4+1’ler için $500 gözden çıkarmanız gerekli. Örneğin Auckland için 3+1 ve 4+1 ortalaması $600‘dan birazcık daha yüksek.
Kiralamaya karar verdiğiniz ve anlaştığınız ev için kapora ödemek de gerekebiliyor.
Kapora ücreti kuralları çerçevesinde 1 haftalık kiralama ücretini geçemez. Evi kiralamaktan vazgeçmeniz durumunda da size geri ödenmelidir. Sizden daha fazla ücret talep edilmesi durumunda buna itiraz edebilirsiniz.
Aryıca, 1-2 haftalık kira bedeli ve 4 haftalık kiraya kadar belirlenen depozito bedelini ev sahibine ödemelisiniz. 1 haftalık kira bedeli kadar tutarı ise emlakçıya ödemeniz gerekecek. Özetle, ev kiralamak için önden 6-7 haftalık bir ücreti hazırlamanız gerekiyor.
Kiralama ücretini daha ekonomik seviyede tutmak için ev arkadaşı arayan kiracılara da bakabilirsiniz. “Flatmate” kültürü Yeni Zelanda’da yaygın ve bu şekilde ev arkadaşı arayan pek çok insan mevcut.
Bütün bunlar dışında Yeni Zelanda’da ev kiralarken dikkat etmeniz gereken konular için bu kapsamlı yazıyı da inceleyebilirsiniz.
Biraz da Auckland özelinde ev kiralamaya değinelim.
Genel olarak Auckland’da kiralık ev bulmak Yeni Zelanda genelinden biraz daha zorlu. Bunun sebeplerinden birisi ev sahiplerin genellikle daha uzun süreli kontratlar yapmak istemesi. Diğeri ise, kiralamaya uygun ev sayısının ve devam eden inşaatların talebi karşılamak için biraz sınırlı olması. Bu konuda Wellington biraz daha avantajlı.
Auckland için en uygun kiralık evleri “Otahuhu” bölgesinde bulabilirsiniz. En yüksek kiralar ise “Ponsonby/Freemans Bay” bölgelerinde.
Bölgelere, evin büyüklüğüne ve diğer özelliklere göre kiralama ücretleri için buradaki arama motorunu kullanabilirsiniz.
Genel Giderler
Bu başlıkta Yeni Zelanda için ortalama giderleri kalem bazında ayırarak inceleyeceğiz.
Su/Elektrik/Isınma/Ortak Kullanım Giderleri
Yeni Zelanda’da yaşayan ortalama iki kişilik bir aile için elektrik ücretleri aşağı yukarı aylık $80 – $250 arasında değişiyor.
Su faturası için ise yine aylık $20 – $40 arasında bir ödeme bekleyebilirsiniz.
Isınma ücreti ülkenin hangi bölgesinde yaşadığınıza ve oranın iklimine, evin tipine, büyüklüğüne, ısıtmanın tipine (elektrik, doğal gaz, lpg) bağlı olarak değişiyor. Bir fikir edinmek için bu siteyi inceleyebilirsiniz.
Internet ve Mobil Giderleri
Yeni Zelanda internet ve mobil hat konusunda dünyanın en pahalı ülkelerinden birisi.
Dünyada en hızlı 20. internete sahip olsa da ortalama bir paket ücreti $70-80 civarlarını buluyor. En düşük kullanım için bile (10 Mbps – 60 GB) $60 civarında bir parayı gözden çıkarmanız gerekiyor.
Ülkede çok geniş bir kırsal alana yayılış durumda. Bundan dolayı cep telefonu kullanımında çekme problemi yaygın olarak yaşanıyor. Mobil internet için de aynı problem söz konusu.
Fiyat olarak örnek vermek gerekirse de; 15 GB ve sınırsız arama içeren bir paket $60 civarında iken, 1-5 GB civarı internet içeren paketler ise $25-30 aralığında bir ücrete sahip.
Ülkede ayrıca internet paylaşımı ve Hotspot kullanımı da yasak. Bunun için de ayrıca ücret ödemeniz gerekiyor. Pek çok kişi kendi ev internet paketlerinden mobil data da kullanabilecekleri ortak paketleri tercih ediyor.
Yeme, İçme ve Market Giderleri
Kaba bir hesapla bir çift için haftalık market alışverişi ortalamasının $200-300 aralığında bir yere düşecektir. Eğer kırsal bir kesimde yaşıyorsanız bu ortalama içerisinde $200’e; Wellington ve Auckland’ta yaşıyorsanız da $300’e yakın bir miktarı harcama planınıza dahil edebilirsiniz.
Bazı harcamalar için örnekler verelim:
- McDonalds Menü: $14
- Coca Cola 330ml: $3.5
- Muz 1kg: $3.2
Ülkede enflasyon düşük. Bu yazıyı okuduğunuz dönemde de fiyatlar çok fazla artmayacaktır.
Ülkede genel olarak meyve-sebze, et ürünleri ve diğer hayvansal ürünlerin fiyatları Türkiye’ye göre daha avantajlı. Daha ucuz değil ancak alacağınız ücrete göre daha az gideriniz olacak.
Büyük süpermarketler, özellikle de Pak’N Save, fırsat köşelerinde sezonsal olarak büyük indirimler sunuyor.
Yeni Zelanda’da sigara oldukça pahalı. Gelmeden bırakmanız gerekebilir (1 paket Marlboro $36).
Özetle, ithal ve ülkede üretimi kısıtlı olan ürünlerde tedarik operasyonlarının zorluğu sebebiyle benzer diğer ülkelerden daha fazla ücret ödeyeceksiniz. Yerel olarak sağlanabilen ürünler ise normalden daha ucuz ve kaliteli.
Ülkenin kendine has pek bir yemek kültürü yok. Ancak ıstakoz ve kerevit gibi deniz ürünleri tüketimi oldukça yaygın. Ağırlıkla olarak Asya mutfağı çeşitleri olmak üzere; Dünya mutfaklarından her türlü yemek çeşidi şehirlerde mevcut. Çoğunlukla dönerci olmak üzere Türk restoranları da mevcut. Kırmızı et tüketimi konusunda da Türkiye’den buraya geldiğinizde bir eksiklik çekmeyeceksiniz. Yerel kırmızı etlerin tadı ve kokusu ilk etapta biraz farklı ve ağır gelebilir.
Yeni Zelanda’da bol bol Türk restoranı bulabilirsiniz. Düşkünü olduğunuz herhangi bir Dünya mutfağı için örnekleri bulmakta da sorun yaşamayacaksınız. Bu söylediklerimiz elbette büyük şehirler ve çevresi için geçerli.
Basit yollu Fast food ve döner tarzı yemekler için $10 civarında ödeyeceksiniz. Orta halli bir akşam yemeğinde kişi başı $30’dan başlayan fiyatlar bekleyebilirsiniz.
Starbucks ve benzeri yerlerden kahve içmek için ödemeniz gereken tutar ise $5 civarlarında.
Yeni Zelanda’da Ulaşım
Yeni Zelanda’da yaşayanların sadece %10’undan azı toplu ulaşımı kullanıyor. Genellikle kişisel araçlar ve bisiklet yaygın olarak kullanılıyor.
Sadece Wellington ve Auckland’da raylı sistemle ulaşım mümkün. Otobüs ağları her şehir ve bölge için mevcut. Ancak nüfus azlığı ve seyrek yerleşim sebebiyle otobüsle her zaman istediğiniz zamanda istediğiniz yere ulaşım sağlayamayabilirsiniz.
Kişisel araç kullanımı ülkedeki en yaygın ulaşım şekli. Sadece günlük ihtiyaçlar için de değil. Ülkenin geri kalanına seyahat etmek için de en mantıklı seçenek.
Araba fiyatları Avrupa’nın büyük kısmı veya ABD fiyatlarından daha yüksek. Ancak fiyatlar ülkemize oranla oldukça makul. Ayağımı yerden kessin tarzı 2005-2010 model aralığı ortalama bir arabayı $5.000’e ve altına bulabilirsiniz. Daha yeni ve kullanışlı araçlar için fikir verebilmesi açısından ise örnekler şu şekilde:
- Volvo V40 2013 Model 120.000 KM – $12.000
- BMW X3 2017 Model 50.000 KM – $45.000
- Toyota Corolla 2019 40.000 KM – $25.000
Yeni Zelanda’da trafik Birleşik Krallık ve KKTC usulü, soldan akıyor. Bu duruma alışmak için öncelikle kiralık araçlarda pratik yapabilirsiniz.
Geçerlilik süresinin dolmasına 1 yıldan fazla zaman kalmış, yeni tip sürücü belgesine sahipseniz; Yeni Zelanda’da 12 aya kadar araç kullanabilirsiniz. 12 aydan sonra ise sürücü belgenizi Yeni Zelanda sürücü belgesine çevirtmeniz gerekiyor. Bunun için basit belgeler, göz muayenesi ve sağlık kontrolünün yanı sıra; yazılı ve uygulamalı testi de geçmeniz gerekiyor. Türkiye bu testlerden muaf tutulmayan ülkeler listesinde yer aldığı için ehliyeti yeni baştan alıyormuş gibi sınava tabi tutulacaksınız.
Bütün bunlarla uğraşmak benim için fazla diyorsanız bir diğer seçenek her zamanki gibi taksi veya Uber kullanmak. Taksi kullanırken ücrette kazıklanmak ve güvenlik konusunda endişe duymanız gerekmiyor.
Ülke içerisinde şehirlerarası ulaşım için de, otobüse ek olarak uçak veya feribot da kullanabilirsiniz. Bir adalar ülkesi olduğu için bazı yerlere gitmek için zaten otobüs kendi başına yeterli olmayacaktır. Tren de bir diğer seçenek. Özellikle bazı rotalarda rüya gibi manzaralara şahitlik ederek yolculuk yapabilirsiniz.
Yeni Zelanda’da Sağlık
Eğer çalışma vizeniz iki yıldan fazla ise veya oturum izni sahibiyseniz; Yeni Zelanda sosyal bir devlet ilkesiyle çoğunlukla bedava veya cüzi bir ücretle sağlık hizmetini size sağlıyor.
Yeni Zelanda’da vize işlemleriniz sonrasında sahip olacağınız NHI numarası ile sağlık hizmetlerine ulaşabiliyorsunuz. Özel sağlık sigortası da yaptırabilirsiniz ancak buna çoğu durumda gerek olmuyor.
Ülke genelinde acil iletişim numarası 111.
Herhangi bir kazaya karıştığınız durumda, trafik kazası olmak zorunda da değil, eğer bu kazanın sebebi sizseniz bile alacağınız sağlık hizmeti de tamamen ücretsiz olacak. Dil konusunda problem yaşayabilecek kişiler için de online çevirmen sistemiyle tedavi imkanı mevcut.
Tabii bu sistemin olumsuz yanları da var. Özellikle ameliyat gerektiren durumlarda uzunca bir süre bekleme listesinde kalacaksınız. Hastanelerde yatak kapasiteleri çok yeterli değil. Büyük şehirler dışında yaşıyorsanız hizmetlere erişiminiz az olacak. Alacağınız hizmet kalitesi de epey düşük bir oranda kalıyor. Beklenen yaşam süresinin 82.7 Yaş. Dünyadaki en yükseklerden biri olması sebebiyle yaşlı nüfus oranı hayli yüksek.
Yeni Zelanda’da Eğitim
Yeni Zelanda’da ilkokul öncesi eğitim zorunlu değil. Ancak 0-6 yaş arası çocukların %96.8’i bu eğitimi alıyor. Devlet bu eğitim için ailelere katkı fonlarıyla da destek oluyor.
Zorunlu eğitim ise 8 sene ilk seviye eğitim (ilkokul, ortaokul); 5 sene ikinci seviye eğitim (lise) olmak üzere toplamda 13 sene. Uluslararası eğitim seviyelerini karşılaştıran PISA ve Education Index sıralamalarına göre Yeni Zelanda ilk 10 ülke arasında yer alıyor.
Ülkede devlet okullarının seviyesi gayet yeterli. Eğitim dili İngilizce. Ana dili İngilizce olmayan çocuklar için ESOL adı verilen program ile devlet destek veriyor. Genel eğitimin yanı sıra İngilizce desteği de sağlanıyor. Özel okullar ise daha çok çocuklarına dini eğitim verilmesini isteyen veya genel müfredattan farklı bir yol arayan aileler için uygun. Fiyatları da $4.000 ile $28.000 arasında değişiyor. Ayrıca tamamen veya kısmen Maori dilinde eğitim veren okullar da mevcut.
Yeni Zelanda’da ayrıca 8 tane üniversite var. Bunların özellikle 5 tanesi THE ve QS uluslararası üniversite endekslerinde ilk 500’de yer alıyor.
Yeni Zelanda’da Vergi
Yeni Zelanda’da çalışırken gelir vergisinden muaf olmayacaksınız. Hatta Yeni Zelanda’da ikamet etmeyen, ancak Yeni Zelanda kaynaklı para kazanan kişiler bile vergiye tabi. Ülke dışında sahip olduğunuz gayrimenkullerden kazandığınız kira bile vergilendiriliyor. Detayları ve istisnaları için bu yazıyı inceleyebilirsiniz.
$14.000’a kadar olan gelir için vergi oranı %10.5. $180.000 üstüne çıkarsanız ise %39. Vergiyi maaşın içerisinden işveren otomatik olarak hesaplayıp kesiyor. Özetle ülkede vergi oranları OECD ülkeleri ortalamaları altında.
Şu an asgari ücret ise $21,20, tabii bütün bu rakamlar Yeni Zelanda Doları.
Yeni Zelanda’da Spor/Eğlence/Sanat
Tongariro Ulusal Parkı, Rotorua gayzer bölgesi, Napier, Glacier Bölgesi, Fiordland, Nelson ve daha pek çok ulusal park Yeni Zelanda’da yer alıyor. Ülkede özellikle doğal güzellikler insanın aklını başından alabilir. Gezilebilecek yerlerle ilgili daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Ekstrem sporlar, doğa yürüyüşleri, dağ bisikleti ile turlar; kano, sörf, yelken, rafting gibi su sporları ve kış sporlarını bir arada ve ulaşım bakımından birbirine en yakın aynı zamanda kaliteli bir şekilde yapabileceğiniz belki de Dünyadaki en komple yer burası olabilir. Sıcak su kaynakları ve çamur banyoları da normalden daha yaygın.
Rugby ve kriket en popüler sporlar olmak üzere, ülkenin yerel futbol ve basketbol ligleri mevcut, kalite çok yüksek olmasa da. Netbol da popüler bir spor.
Fitness salonu ücretleri aylık $25 civarından başlıyor.
Ülkede Tane Mahuta ve Maunga Hikurangi’yi ziyaret ederek Maori kültürünü deneyimleyebilirsiniz.
Yeni Zelanda’da Uluslararası Ulaşım
Yeni Zelanda Okyanusya’da Güney Pasifik Adaları içerisinde yer alıyor. Avustralya’ya uzaklığı bile 1500 km. Dolayısıyla ülkemize epey uzakta kalıyor. İki ülke arasında direkt uçuş henüz yok. Aktarmalar genellikle Dubai, Abu Dhabi, Singapur, Bangkok, Sidney, Brisbane gibi noktalar üzerinden yapılıyor. Bu uçuş için de en azından bir 25-30 saati gözden çıkarabilirsiniz.
Yakınında çok fazla seçenek yok, ancak Avustralya ve Okyanusya adaları; Japonya veya Güney Asya ülkelerine seyahatler değerlendirilebilir.
4) Sonuç
Sonuç olarak Yeni Zelanda’da çalışmak Avrupa veya Orta Doğu’da çalışmaktan daha farklı bir deneyim. Daha köklü bir karar da diyebiliriz.
Özellikle yüksek medeniyet seviyesi cazip. Doğayla aşırı iç içe bir yaşam, refah ekonomik koşullar bu opsiyonu değerlendirmeniz için bir bonus. Bir süre sonra bu pasaportu oldukça kuvvetli ülkeden vatandaşlık alabilmek de opsiyonlar arasında.
Gittikten sonra pişmanlık yaşamamak için daha derinlemesine araştırmanızı da tavsiye ederiz.
Yeni Zelanda´da çalışmak ile ilgili rehberimize ekleme yapmak istediğiniz konular; veya herhangi bir sorunuz olursa İletişim kısmından iletebilirsiniz.